Οι καταστροφές που προκαλούνται από φυσικούς κινδύνους (Natural Hazard-Induced Disasters, NHID), όπως πλημμύρες, ξηρασίες, σοβαρές καταιγίδες και ζωικά παράσιτα και ασθένειες έχουν σημαντικές, εκτεταμένες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στους γεωργικούς τομείς σε όλο τον κόσμο. Δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή πρόκειται να ενισχύσει πολλές από αυτές τις επιπτώσεις, μια προσέγγιση "business-as-usual" για τη διαχείριση κινδύνων καταστροφών στη γεωργία δεν μπορεί να συνεχιστεί εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της αγροτικής παραγωγικότητας και της ανάπτυξης της βιωσιμότητας και της βιώσιμης ανάπτυξη - (ΟΟΣΑ, 2021)[1].
Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας στον κίνδυνο ακραίων πλημμυρών και θερμοκρασιών θα απαιτήσει από τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να εξετάσουν τους κινδύνους στον κλάδο μακροπρόθεσμα και να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στο τι μπορεί να γίνει εκ των προτέρων για τη μείωση της έκθεσης σε κίνδυνο, την αύξηση της ετοιμότητας του αγροτικού πληθυσμού και να εξασφαλίσουν μια πιο ανθεκτική ανάκαμψη.
Η ανθεκτικότητα στη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών που προκαλούνται από φυσικούς κινδύνους, είναι αποτέλεσμα μέτρων που ελήφθησαν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από ένα ακραίο συμβάν, όπως μια πλημμύρα, μια ξηρασία κ.ο.κ. Τα μέτρα που λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις, τους αγρότες και άλλους ενδιαφερόμενους σε κάθε στάδιο του κύκλου διαχείρισης κινδύνου καταστροφών παίζουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας τον αγροτικό τομέα να απορροφήσει και να ανακάμψει από τις επιπτώσεις των φυσικών κινδύνων και να προσαρμοστεί και να μετασχηματιστεί προκειμένου να αυξήσει την ανθεκτικότητά του σε μελλοντικούς κινδύνους καταστροφών.
Συνεπώς, οι δραστηριότητες και τα μέτρα όπως: α) προσδιορισμός κινδύνου, αξιολόγηση και ευαισθητοποίηση, β) πρόληψη και μετριασμός, ετοιμότητα, γ) αντιμετώπιση και διαχείριση κρίσεων και δ) ανάκαμψη και ανασυγκρότηση συμβάλλουν στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας, καθώς και στις ευκαιρίες του αγροτικού τομέα για την καλύτερη πρόληψη, μετριασμό και προετοιμασία στους φυσικούς κινδύνους.
Η ικανότητα διαχείρισης των κινδύνων σε επίπεδο εκμετάλλευσης πρέπει να βελτιωθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου ο αγροδιατροφικός τομέας είναι νευραλγικός για την παγκόσμια και την τοπική οικονομία, καθώς η βιομηχανία τροφίμων, ποτών και καπνού διατηρεί την πρώτη θέση σε αριθμό επιχειρήσεων μεταξύ των διαφόρων κλάδων της μεταποίησης (16.263 επιχειρήσεις σε σύνολο 57.014) και αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της εγχώριας μεταποίησης, σε ποσοστό 39% (ΕΥ Ελλάδος & Τράπεζα Πειραιώς, 2022). Την ίδια ώρα, το 2020, ο αγροτικός κλάδος συνεισέφερε το 4,7% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ), ενώ απασχολεί πάνω από 400 χιλιάδες άτομα, ή ποσοστό που υπερβαίνει το 10% του συνόλου του απασχολούμενου ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα. Παράλληλα, ο αγροδιατροφικός τομέας, συνολικά, συνεισφέρει σημαντικά και στις ελληνικές εξαγωγές, παρουσιάζοντας, για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια, το 2020, εμπορικό ισοζύγιο με πλεόνασμα ύψους €207 εκατ. (ΕΥ Ελλάδος & Τράπεζα Πειραιώς, 2022).[2]
Συνεπώς οι Έλληνες παραγωγοί θα πρέπει να εκπαιδευτούν και να καινοτομίσουν υιοθετώντας νέες εξελίξεις στη διαχείριση των καλλιεργειών και των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας και των καινοτόμων πρακτικών οργώματος.
Επίσης βασικό εργαλείο είναι και η υιοθέτηση των προσφερόμενων μετεωρολογικών υπηρεσιών (καιρού και κλίματος) και η χρησιμοποίηση χαρτοφυλακίου μέτρων για τη διαχείριση του κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων και των κλειστών συμβολαίων συμβολαιακής γεωργίας για την προστασία από τις διακυμάνσεις των τιμών, τη διαφοροποίηση της παραγωγής και τις πηγές εισοδήματος εκτός του αγροκτήματος.
Στη φαρέτρα αντιμετώπισης των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των γεωργικών πληθυσμών είναι και η γνώση των Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών η οποία συμβάλει ουσιαστικά στην άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκομένων Φορέων και ιδιωτών σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο.