1.1. Εισαγωγικά στοιχεία

 

Οι αποθήκες αποτελούν σημεία κομβικής σημασίας για τις σύγχρονες εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς ο ρόλος τους είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε διάφορα στάδια των διαδικασιών προμηθειών, παραγωγής και διανομής των εμπορευμάτων. Αποτελώντας ουσιαστικά τον τελευταίο σταθμό μεταφοράς πριν τον τελικό πελάτη, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τη σημασία τους για την παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου και την επίτευξη υψηλού επιπέδου ικανοποίησης πελατών.

 

1.1.1. Ο πολυσύνθετος ρόλος της Αποθήκης στη σύγχρονη Εφοδιαστική Αλυσίδα

Στη σύγχρονη οικονομία ωστόσο η έννοια της αποθήκης δεν περιορίζεται ώστε να ταυτιστεί με το χώρο φύλαξης του αποθέματος. Ακολούθως, παρουσιάζονται κάποιοι μόνο από τους ρόλους που επιτελεί η αποθήκη στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον:

• Χώρος διατήρησης αποθέματος, συνήθως περιλαμβάνει τη φύλαξη ικανού αποθέματος τελικού προϊόντος ή στρατηγικής σημασίας πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων.
• Κέντρο συγκέντρωσης (Consolidation Centre), ο πελάτης συχνά παραγγέλνει διαφορετικά προϊόντα και περιμένει την παράδοσή τους σε μια αποστολή. Η αποθήκη σε αυτή την περίπτωση εκτελεί την εργασία της «συγκέντρωσης» της παραγγελίας είτε από ίδια αποθέματα, είτε από αποθέματα τρίτων παραγόντων της εφοδιαστικής αλυσίδας.
• Cross-dock Centre, τα αγαθά μεταφέρονται από τον παραγωγό ή το χονδρέμπορο απευθείας στον πελάτη χωρίς να αποθηκεύονται. Τα αγαθά παραλαμβάνονται από το εισερχόμενο φορτηγό στην αποθήκη, παραμένουν συνήθως για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και αναχωρούν με το εξερχόμενο φορτηγό για τον τελικό τους προορισμό. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι για τις επιχειρήσεις cross-docking απαιτείται ιδιαίτερα αποτελεσματικός συντονισμός των συμμετεχόντων. Κατά τη διαδικασία αυτή λοιπόν «εξαφανίζεται» η αποθήκευση ή όπως ορθά έχει επισημανθεί η αποθήκευση διεκπεραιώνεται από προηγούμενους παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας.
• Κέντρο ταξινόμησης, η συγκεκριμένη λειτουργία δε διαφέρει πολύ από αυτή του cross-docking, αφορά όμως κατά κύριο λόγο τα κέντρα μεταφοράς και διανομής των ταχυδρομικών υπηρεσιών. Τα αντικείμενα εδώ παραλαμβάνονται με μόνο σκοπό την ταξινόμησή τους σε συγκεκριμένες περιοχές ή πελάτες. Ανάλογη λειτουργία εμφανίζεται στη βιομηχανία μόδας, όπου προϊόντα με γρήγορο κύκλο ζωής προωθούνται στα καταστήματα, δια μέσου των κέντρων ταξινόμησης όπου πραγματοποιείται η ταξινόμησή τους πριν την τελική μεταφορά.
• Χώρος συναρμολόγησης, αφορά κυρίως σε εγκαταστάσεις εργοστασίων και επιτρέπει την κατά το δυνατό καθυστέρηση της παραγωγής με στόχο την ελαχιστοποίηση του επιπέδου αποθεμάτων και κατ’ επέκταση του κόστους αποθήκευσης. Η αποθήκη στην περίπτωση αυτή λειτουργεί ως σημείο συναρμολόγησης του τελικού προϊόντος και περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η εφαρμογή ετικέτας (labelling), η συσκευασία και η κιβωτιοποίηση (kitting), ο έλεγχος ποιότητας και το testing.
• Σημείο μεταφόρτωσης, η λειτουργία της αποθήκης ως σημείο μεταφόρτωσης είναι πολύ συνηθισμένη στα πλαίσια της εξυπηρέτησης απομακρυσμένων περιοχών μιας χώρας. Σε μια τυπική μεταφόρτωση, οι παραγγελίες συγκεντρώνονται σε ένα διαμετακομιστικό κέντρο εθνικής εμβέλειας και ακολούθως μεταφέρονται στα σημεία μεταφόρτωσης που εξυπηρετούν τις διαφορετικές περιοχές της χώρας. Στα σημεία μεταφόρτωσης δε διατηρείται απόθεμα και τα αγαθά ταξινομούνται στα οχήματα μικρότερου συνήθως όγκου που διεκπεραιώνουν την τελική μεταφορά στον πελάτη. Τα σημεία μεταφόρτωσης είναι συνήθως μικρής χωρητικότητας αποθηκευτικοί χώροι που χρησιμοποιούνται κατ’ εξοχήν για την ταξινόμηση των αγαθών.
• Κέντρο επιστρεφόμενων ειδών, η διαχείριση των επιστροφών εξελίσσεται στην πιο σημαντική πρόκληση για τις σύγχρονες εφοδιαστικές αλυσίδες παγκοσμίως. Οι εταιρείες δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις πρακτικές αναστροφής της εφοδιαστικής αλυσίδας για λόγους που έχουν να κάνουν με την καθιέρωση πελατοκεντρικής κουλτούρας, την εδραίωση του ηλεκτρονικού εμπορίου αλλά και τον προσανατολισμό σε πιο ορθές με περιβαλλοντικούς όρους πρακτικές (πράσινες πρακτικές).

 

1.1.2. Οι βασικές λειτουργίες της Αποθήκης

 

Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται επιγραμματικά οι βασικές λειτουργίες που διεκπεραιώνονται σε αποθηκευτικούς χώρους, ανεξαρτήτως του βαθμού αυτοματοποίησης αυτών, οι οποίες και συνιστούν τον πυρήνα της διαδικασίας αποθήκευσης. Οι λειτουργίες αυτές περιλαμβάνουν τη(ν):

• Παραλαβή, η φυσική εκφόρτωση των εισερχόμενων φορτηγών, συνοδεύεται από έλεγχο και καταγραφή των σχετικών παραστατικών ενώ δυνητικά μπορεί να περιλαμβάνει «σπάσιμο» παλέτας, ξε-πακετάρισμα και ανα-συσκευασία ώστε να ακολουθούνται οι προδιαγραφές της αποθήκης. Επίσης, μπορούν να περιλαμβάνονται έλεγχοι ποιότητας. Στη συνέχεια τα εμπορεύματα προωθούνται στο χώρο αποθήκευσης.
• Αποθήκευση, τα εμπορεύματα μετά την παραλαβή κατευθύνονται στους χώρους αποθήκευσης που αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού χώρου της αποθήκης. Αυτοί οι χώροι περιλαμβάνουν διακριτές θέσεις αποθήκευσης (παλετοθέσεις) κατανεμημένες σε συστοιχίες ραφιών (racks) ώστε να είναι δυνατή η ακριβής καταγραφή της τοποθέτησης συγκεκριμένης παλέτας σε συγκεκριμένη θέση. Συμπληρωματικές εργασίες ως προς την αποθήκευση περιλαμβάνουν την ανατοποθέτηση του αποθέματος σε διαφορετική θέση από την αρχική αλλά και η απογραφή αποθέματος που συνιστά τη συνηθέστερη διαδικασία ελέγχου της εύρυθμης λειτουργίας της αποθήκης.
• Συλλογή παραγγελίας (order picking), τα εμπορεύματα συλλέγονται από το χώρο αποθήκευσης βάσει της παραγγελίας που εξυπηρετείται (κατά τη βασική διαδικασία συλλογής). Η συλλογή περιλαμβάνει το «σπάσιμο» παλέτας (break-bulk operations), όταν η παραγγελία αφορά σε ποσότητες μικρότερες της παλέτας. Τυπικά, η διαδικασία συλλογής πραγματοποιείται με χρήση χειροκίνητων παλετοφόρων, περονοφόρων οχημάτων διαφόρων τύπων (reach trucks, counterbalanced fork-lift trucks, stacker trucks) ή ακόμη και οχημάτων αυτοματοποιημένης πλοήγησης (AGVs). Η ακρίβεια στη διαδικασία συλλογής καθορίζει και το επίπεδο ικανοποίησης του πελάτη και ως εκ τούτου την επιτυχία της αποθήκης. Στη διαδικασία συλλογής συνήθως απασχολείται σημαντικό μέρος του δυναμικού της αποθήκης και θεωρείται «ακριβή» διαδικασία. Είναι λοιπόν προφανές ότι ο λειτουργικός σχεδιασμός της «φυσικής» αποθήκης αλλά και της διαδικασίας συλλογής είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αποτελεσματική λειτουργία της αποθήκης.
• Ταξινόμηση, για παραγγελίες μικρού μεγέθους συχνά κρίνεται προτιμότερο πολλές παραγγελίες να συγχωνευτούν σε μία συλλογή. Σε αυτή την περίπτωση η συνολική συλλογή θα πρέπει ακολούθως να ταξινομηθεί στις επιμέρους παραγγελίες πριν την αποστολή τους.
• Σύνθεση παλέτας και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, σε συνέχεια της διαδικασίας συλλογής παραγγελίας το σύνολο των εμπορευμάτων που έχουν παραγγελθεί συγκεντρώνεται και ετοιμάζεται προς αποστολή. Η ετοιμασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει κατάλληλη συσκευασία σε κιβώτιο, stretch-film, περιτύλιγμα με φυσαλίδες, κτλ. ώστε να εξασφαλίζεται σταθερότητα και ασφάλεια κατά τη μεταφορά. Τέλος, στη διαδικασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνονται και η συσκευασία σε κιτία/κιβώτια τελικών προϊόντων παραγωγής καθώς και η επικόλληση ετικέτας, υπηρεσίες δηλαδή προστιθέμενης αξίας.
• Διαλογή και αποστολή, τα εμπορεύματα συγκεντρώνονται ώστε να σχηματιστούν κατά το δυνατό πλήρη φορτία. Ο συνολικός αριθμός των παλετών που αντιστοιχούν σε πλήρες φορτίο καθορίζεται από το είδος της παλέτας που χρησιμοποιείται, τη χωρητικότητα (tonnage) του φορτηγού και τα ειδικά χαρακτηριστικά του φορτιού (εύφλεκτα/επικίνδυνα υλικά, υγρά, κτλ.). Τέλος, τα εμπορεύματα φορτώνονται σε εξερχόμενα φορτηγά προς αποστολή στον επόμενο κόμβο της εφοδιαστικής αλυσίδας (ένα ενδιάμεσο κέντρο διανομής, ένα λιμάνι/αεροδρόμιο ή απευθείας στον τελικό πελάτη).

 

Εικόνα 1: Χειροκίνητο παλετοφόρο (hand pallet truck)[1]

 

 

Εικόνα 2: Περονοφόρο με αντίβαρο (counter balance truck)[1]

 

Εικόνα 3: Ανυψωτικό περονοφόρο (reach truck)[1]

 

 

Εικόνα 4: Ανυψωτικό περονοφόρο τύπου VNA (Very Narrow Aisle truck)[1]

   

 

1.1.3. Οι βασικές πρακτικές φυσικής αποθήκευσης

Η διεθνής εμπειρία έχει αναδείξει δύο βασικές στρατηγικές ως προς τη φυσική αποθήκευση των αποθεμάτων. Η απλούστερη στρατηγική είναι η «δεσμευμένη» αποθήκευση στην οποία κάθε παλετοθέση στην αποθήκη αντιστοιχίζεται σε συγκεκριμένο είδος και μόνο αυτό μπορεί να αποθηκευτεί εκεί. Επειδή η τοποθέτηση των προϊόντων δεν αλλάζει, αυτά που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ταχυκινησία, συνήθως τοποθετούνται στις θέσεις εκείνες που κάνουν πιο εύκολη την αποστολή, δηλαδή σχετικά κοντά στο σημείο συγκέντρωσης των αποστολών. Έτσι, με το χρόνο, οι εργαζόμενοι εξοικειώνονται με τη συγκεκριμένη κατανομή ειδών σε παλετοθέσεις και η διαδικασία συλλογής γίνεται πιο αποτελεσματική.

 

Το πρόβλημα με τη «δεσμευμένη» αποθήκευση είναι ότι δεν παρέχει αποτελεσματική εκμετάλλευση του χώρου αποθήκευσης. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό αν κάποιος εστιάσει την προσοχή του στο επίπεδο του αποθέματος ενός είδους σε ένα συγκεκριμένο χώρο αποθήκευσης. Αν αναπαραστήσουμε το επίπεδο αποθέματος, μετρημένο για παράδειγμα κατά όγκο, θα παρατηρήσουμε το σχήμα «δοντιών πριονιού», το οποίο αποτελεί και εξιδανίκευση της διαδικασίας παρακολούθησης αποθέματος (Σχήμα 1). Σε ένα κύκλο διακίνησης η παλετοθέση είναι αρχικά πλήρης και σταδιακά αδειάζει καθώς το είδος που είναι αποθηκευμένο συλλέγεται και αποστέλλεται στους πελάτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, κατά μέσο όρο, ο συγκεκριμένος χώρος αποθήκευσης να παραμένει σε κάποιο ποσοστό άδειος

 

Σχήμα 1: Η εξέλιξη του επιπέδου του αποθέματος στην αποθήκη, σχήμα «δοντιών πριονιού» (sawtooth shape)

 

 

Μια αποθήκη τυπικά απαριθμεί μερικές δεκάδες χιλιάδες θέσεις αποθήκευσης. Αν εφαρμόζεται η «δεσμευμένη» αποθήκευση, σε κάθε μία από τις παλετοθέσεις θα αντιστοιχίζεται ένα συγκεκριμένο είδος. Κάθε είδος όμως, χαρακτηρίζεται από διαφορετικό κύκλο αναπλήρωσης και έτσι, θα ήταν λογικό να συναντά κάποιος σημαντικό αριθμό παλετοθέσεων που είναι σχεδόν άδειες (με μικρό ποσοστό κάλυψης), κάποιες παλετοθέσεις που είναι γεμάτες κατά το ήμισυ και αρκετές παλετοθέσεις σχεδόν γεμάτες, σε οποιαδήποτε στιγμή λειτουργίας της αποθήκης. Κατά μέσο όρο η δυνατότητα αποθήκευσης λοιπόν αξιοποιείται κατά μόλις 50%.

 

Με στόχο τη βελτίωση των ποσοστών κάλυψης, θα μπορούσε κάποιος να υιοθετήσει το σύστημα της «άναρχης» αποθήκευσης. Η κεντρική ιδέα εδώ είναι κάθε είδος να αντιστοιχηθεί σε περισσότερες από μία παλετοθέσεις (στην πραγματικότητα κάθε παλέτα φορτίου αντιστοιχίζεται και τοποθετείται σε οποιαδήποτε παλετοθέση είναι διαθέσιμη με την ολοκλήρωση της παραλαβής και κατά τη στιγμή της φυσικής αποθήκευσης). Όταν αδειάζει μια παλετοθέση αμέσως γίνεται διαθέσιμη προς αντιστοίχιση, πιθανώς με ένα διαφορετικό είδος. Ο συγκεκριμένος χώρος μπορεί άμεσα να επαναχρησιμοποιηθεί προς αποθήκευση, αντί να παραμένει κενός έως ότου το αρχικό είδος αναπληρωθεί (πιθανώς όταν και το τελευταίο εν λόγω απόθεμα της αποθήκης έχει εξαντληθεί). Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των παλετοθέσεων στις οποίες κατανέμεται η συνολική ποσότητα ενός είδους, τόσο μικρότερη είναι η ποσότητα που κατανέμεται σε κάθε παλετοθέση και κατ’ επέκταση τόσο γρηγορότερα κάθε μία από αυτές τις παλετοθέσεις αδειάζει και τόσο γρηγορότερα αυτή η παλετοθέση επαναχρησιμοποιείται. Ως εκ τούτου, αναμένεται καλύτερη αξιοποίηση του χώρου αποθήκευσης όταν ακολουθείται το «άναρχο» σύστημα αποθήκευσης.

 

Το «άναρχο» σύστημα αποθήκευσης ωστόσο παρουσιάζει και κάποια μειονεκτήματα. Πιο συγκεκριμένα, οι παλετοθέσεις αλλάζουν είδος κατά τη διάρκεια λειτουργίας της αποθήκης, καθώς τα αποθέματα ενός είδους εξαντλούνται στην εκάστοτε παλετοθέση οπότε και σε αυτή αποθηκεύεται όχι κατ’ ανάγκη το ίδιο είδος. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι δε μπορούν να «συνδέσουν» παλετοθέσεις με συγκεκριμένα είδη και πρέπει διαρκώς να επαφίονται στο πρόγραμμα διαχείρισης αποθήκης (WMS) για τη δρομολόγηση κατά τη διαδικασία της συλλογής. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι ότι, συν το χρόνο, η αποθήκευση των νέων παραλαβών γίνεται όλο και πιο χρονοβόρα, καθώς  οι παλετοθέσεις καταλαμβάνονται και οι μεγάλες παραλαβές πρέπει να διασκορπιστούν σε πολλές και πιθανώς απομακρυσμένες μεταξύ τους παλετοθέσεις. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες, κοινωνικής φύσης, περιπλοκές. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι ένας υπάλληλος συλλογής οδηγείται στην άλλη άκρη της αποθήκης προκειμένου να πραγματοποιήσει τη συλλογή ενός είδους για μια παραγγελία. Ο συγκεκριμένος υπάλληλος πιθανώς θα μπορούσε να συλλέξει το ίδιο είδος από πιο «βολική» παλετοθέση, δημιουργώντας όμως έτσι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στη λογιστική καταγραφή (στο λογισμικό αποθήκευσης) και στο φυσικό απόθεμα του είδους στις δύο παλετοθέσεις. Για τους παραπάνω λόγους, το «άναρχο» σύστημα αποθήκευσης απαιτεί αρτιότερη υποστήριξη από το σχετικό λογισμικό και ιδιαίτερα πειθαρχημένες διαδικασίες αποθήκευσης.

 

Το «άναρχο» σύστημα αποθήκευσης είναι, σε γενικές γραμμές, πιο περίπλοκο ως προς τη διαχείριση καθώς εισάγει πολλούς πιθανούς «συμβιβασμούς». Πιο συγκεκριμένα, ο υπεύθυνος αποθήκης καλείται συχνά να λάβει αποφάσεις που αξιολογούν περισσότερους του ενός επιχειρησιακούς στόχους, οπότε και είναι αναγκαίο να συνυπολογίζει συχνά αντικρουόμενους στόχους. Ιδιαίτερα συνήθης είναι ο «συμβιβασμός» ανάμεσα στη χρήση του φυσικού χώρου και τη δαπάνη του χρόνου (ή του έργου) ο οποίος και επαναλαμβάνεται εξαρχής, δραστηριότητα με δραστηριότητα, σε εξατομικευμένη βάση, αξιολογώντας πιθανώς διαφορετικά τις εκάστοτε συνθήκες. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να συλλέξει αποθέματα από τη λιγότερο γεμάτη παλετοθέση, με στόχο το ταχύτερο άδειασμα της παλετοθέσης και την ταχύτερη εκ νέου κάλυψή της (επαναχρησιμοποίησή της) ή από την πιο βολική παλετοθέση, με στόχο την εξοικονόμηση έργου. Παρομοίως, κάποιος θα μπορούσε να αναπληρώσει τα είδη στις λιγότερο καλυμμένες παλετοθέσεις με στόχο την πλήρη κάλυψη των μισό-άδειων χώρων ή στην πιο βολική παλετοθέση με στόχο την εξοικονόμηση του χρόνου εργασίας που αναλώνεται (του έργου ή των εργατοωρών).

Υπάρχουν τέλος υβριδικές στρατηγικές αποθήκευσης, στις οποίες ολόκληρες περιοχές της αποθήκης «δεσμεύονται» για μονάδες αποθήκευσης (SKUs) συγκεκριμένων ειδών, αλλά οι παλετοθέσεις  δεν δεσμεύονται κατά μόνας. Για παράδειγμα, ένας διάδρομος μπορεί να «δεσμεύεται» από SKUs ενός είδους ή ενός προμηθευτή, όμως σε αυτό το διάδρομο, ο χώρος μοιράζεται «άναρχα» ανάμεσα στα είδη.

 

1.1.4. Οι βασικές πρακτικές συλλογής

Η διαδικασία συλλογής παραγγελίας (order picking ή απλούστερα picking) αποτελεί μέρος του πυρήνα στις λειτουργίας στις αποθήκης. Επιχειρώντας να την ορίσει κανείς θα έλεγε ότι κατά τη συλλογή παραγγελίας εξάγονται από το συνολικό απόθεμα τα συγκεκριμένα εκείνα προϊόντα που έχουν παραγγελθεί από στις πελάτες και συγκεντρώνονται ώστε να σχηματίσουν μία αποστολή. Η συλλογή οφείλει να πραγματοποιείται με ακρίβεια ως προς το χρόνο, το είδος και τις ποσότητες που συλλέγονται, ενώ παράλληλα οφείλει να εξασφαλίζει και την καλή κατάσταση των προϊόντων που αποστέλλονται. Η όλη διαδικασία χαρακτηρίζεται ως κριτικής σημασίας για την αποθήκη καθώς έχει άμεσες συνέπειες στην εμπειρία του καταναλωτή. Η συλλογή παραγγελίας τυπικά αντιστοιχεί στο 50% περίπου του άμεσου εργατικού κόστους στις αποθήκης, γεγονός που καταδεικνύει και τη σημασία που τις αποδίδεται από τους παράγοντες στις αγοράς (Rushton et al. 2006). 

 

Ένα ενδιαφέρον σημείο αναφοράς αποτελεί η δυνατότητα των πελατών στις αποθήκης να παραγγέλνουν προϊόντα σε ποσότητες μικρότερες της παλέτας στα πλαίσια στις πελατοκεντρικής αντίληψης και ευελιξίας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Η αναντιστοιχία ανάμεσα στις μονάδες φορτίου που παραλαμβάνονται στην αποθήκη (συνήθως παλέτες) και στις μονάδες που καλούνται να αποστείλουν στις πελάτες (πολύ συχνά κιβώτιο ή ακόμη και κιτίο, σπανιότερα) οδηγεί και σε ενδιαφέρουσες περιπλοκές σε σχέση με τον τρόπο συλλογής που επιλέγεται. Επιπρόσθετα, η προαναφερόμενη αναντιστοιχία προσφέρει στην αποθήκη το περιθώριο να παράσχει υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, οι οποίες συνδέονται με το «σπάσιμο» της παλέτας ή του κιβωτίου και οι οποίες απαιτούν και την ανάλογη χειρωνακτική εργασία.

 

Η σχετική βιβλιογραφία της Αποθήκευσης και της Διανομής έχει καταγράψει σημαντικό αριθμό πρακτικών συλλογής που εξυπηρετούν τις ανάγκες της εκάστοτε αποθήκης. Η απαρίθμηση των πρακτικών αυτών υπερβαίνει τους στόχους της παρούσας εκπαιδευτικής ενότητας, οπότε και θα περιοριστούμε στην επιγραμματική παρουσίαση των τεσσάρων κυριότερων εξ ’αυτών.

• Συλλογή βάσει παραγγελίας (pick-to-order), αποτελεί την απλούστερη από τις πρακτικές συλλογής και σε αυτή ο εργαζόμενος συλλογής (picker) προχωρά στη συλλογή των ειδών που αποτελούν μια παραγγελία. Η συγκεκριμένη πρακτική θεωρείται ιδανική, όταν ο όγκος στις παραγγελίας είναι περίπου ίσος με τον όγκο που μπορεί να εξυπηρετήσει το καρότσι ή το όχημα συλλογής (picking trolley ή picking truck). Παραλλαγή αυτής της πρακτικής είναι και όταν περισσότερες από μια παραγγελίες συλλέγονται σε μια διαδρομή/ένα ταξίδι με το σύνολο των αντικειμένων που τις αποτελούν να συγκεντρώνεται σε μια παλέτα. Κάθε παραγγελία διακρίνεται από τις υπόλοιπες με διαχωριστικό υλικό συσκευασίας (χαρτί, bubble wrap, κτλ.).
• Συλλογή κατά είδος ή συλλογή κατά παρτίδα (batch picking), για παραγγελίες μικρού όγκου όπου δεν είναι λειτουργικό να συλλέγεται κάθε παραγγελία κατά μόνας σε μια διαδρομή. Αν δεν είναι εφικτό να συλλεχθούν οι παραγγελίες μαζί και να διατηρηθούν αυτές διακριτές στην παλέτα συλλογής, τότε μια ομάδα παραγγελιών μπορεί να συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια διαχείρισης των παραγγελιών. Έτσι ο εργαζόμενος συλλογής συλλέγει από κάθε είδος/παρτίδα το σύνολο της ποσότητας που απαιτείται για ολόκληρη την ομάδα των παραγγελιών που εξυπηρετείται. Στο τέλος της διαδρομής/του ταξιδιού συλλογής τα μαζικώς συλλεχθέντα αντικείμενα ταξινομούνται σε εξατομικευμένες παραγγελίες. Η τελική ταξινόμηση γίνεται, είτε χειρωνακτικά, είτε με μηχανισμούς αυτοματοποιημένης ταξινόμησης.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις αποθήκες γίνεται προσπάθεια εκμετάλλευσης της ταχυκινησίας των ειδών, ως προς τη μέθοδο συλλογής που ακολουθείται αλλά και την τοποθέτηση στον αποθηκευτικό χώρο. Πιο συγκεκριμένα, είναι σύνηθες τα πλέον ταχυκίνητα είδη να τοποθετούνται κατά την αποθήκευση σε θέσεις κοντά στην περιοχή συγκέντρωσης των αποστολών, ενώ αντίθετα είδη που διακινούνται αργά είναι σύνηθες να τοποθετούνται σε θέσεις απομακρυσμένες από την περιοχή συγκέντρωσης των αποστολών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, μεγάλοι όγκοι από ταχέως διακινούμενα είδη συλλέγονται αποτελεσματικά με τη μέθοδο συλλογής βάσει παραγγελίας, ενώ παράλληλα τα αργά διακινούμενα είδη μιας ομάδας παραγγελιών συλλέγονται με τη μέθοδο συλλογής κατά είδος.

 

Σχήμα 2: Τοποθέτηση ειδών σε ζώνες βάσει ταχυκινησίας2

 

• Συλλογή βάσει ζώνης (zone picking), η συγκεκριμένη μέθοδος κρίνεται προτιμότερη όταν οι μεμονωμένες παραγγελίες είναι μεγάλες σε όγκο και δε μπορούν να εξυπηρετηθούν στα πλαίσια του μιας διαδρομής/ενός ταξιδιού συλλογής, ενώ παράλληλα για λόγους που έχουν να κάνουν με τους χρονικούς περιορισμούς της παραγγελίας, δεν είναι εφικτό να ολοκληρωθεί η συλλογή της με περισσότερα ταξίδια (διαδρομές) συλλογής. Σε αυτή τη μέθοδο, τα αποθέματα έχουν τοποθετηθεί σε διαφορετικές ζώνες (για λόγους ασφάλειας/κινδύνου ή σε διαφορετικές ζώνες θερμοκρασίας για παράδειγμα), ενώ και το προσωπικό που ασχολείται με τη συλλογή είναι συνήθως αυστηρά κατανεμημένο σε συγκεκριμένη ζώνη. Κάθε εισερχόμενη παραγγελία υποδιαιρείται στις διαφορετικές ζώνες και η συλλογή της πραγματοποιείται κατά ζώνη, ταυτόχρονα σε όλες τις ζώνες. Εναλλακτικά, μπορεί το καρότσι/όχημα συλλογής να περνά από ζώνη σε ζώνη συλλέγοντας τα είδη της παραγγελίας.

Συλλογή κατά κύματα (wave picking), εν προκειμένω οι παραγγελίες δίνονται προς εκτέλεση κατά κύματα (για παράδειγμα ανά ώρα, δίωρο κτλ. ή πρωί, μεσημέρι, απόγευμα) έτσι ώστε να ελεγχθεί η ροή των όγκων παραγγελίας βάσει των δυνατοτήτων συλλογής, συσκευασίας, ταξινόμησης και φόρτωσης. Το χρονοδιάγραμμα των κυμάτων προσδιορίζεται από το πρόγραμμα των εξερχόμενων φορτηγών, έτσι ώστε η ολοκλήρωση της συλλογής και η φόρτωση των παραγγελιών να συμπίπτει με το χρόνο αναχώρησης των φορτηγών. Συνήθως οι παραγγελίες δε δίνονται ταυτόχρονα σε περισσότερες από μία ζώνες (όπου ακολουθείται η αποθήκευση κατά ζώνες). Για παράδειγμα κάποιες ζώνες απαιτούν σχετικά μεγάλο χρόνο για τη διαδικασία συλλογής ενώ τα υψηλής ασφάλειας αντικείμενα συνήθως συλλέγονται ακριβώς πριν την αποστολή. Η εφαρμογή της συλλογής κατά κύματα, επιτρέπει τη στενή παρακολούθηση και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των διαδικασιών ταξινόμησης και αποστολής, καθώς περιορίζει τον αριθμό των παραγγελιών που εκτελούνται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

 

1 Πηγή: Μαλινδρέτος, Γ. (2015). ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ, LOGISTICS & ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΕΛΑΤΩΝ, ΣΕΑΒ, ISBN: 978-960-603-486-2

2Πηγή: Bartholdi, J.J. III and Hackman, S.T. (2019). WAREHOUSE & DISTRIBUTION SCIENCE Release 0.98.1, The Supply Chain & Logistics Institute, H. Milton Stewart School of Industrial and Systems Engineering, Georgia Institute of Technology Atlanta, GA 30332-0205 USA