1.4. Μελέτη περίπτωσης: Η εφαρμογή cross-docking από τη Wal-Mart
Η Wal-Mart αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λιανικής πώλησης παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Forbes (2016), υπήρξε η κορυφαία εταιρεία του κλάδου για το οικονομικό έτος 2016, ενώ σύμφωνα με τη λίστα του Global Fortune 500 στο ίδιο έτος κατετάγη πρώτη με έσοδα $482,130 εκατομμύρια (Global 500, 2017). Η Wal-Mart ξεκίνησε τη δραστηριότητά της το 1962 στο Rogers, Ark και σήμερα διατηρεί περισσότερα από 10,000 καταστήματα σε 27 χώρες. Η επιτυχία της και η κυρίαρχη θέση της στον κλάδο των λιανικών πωλήσεων αποδίδεται στο συνδυασμό πολλών παραγόντων, ανάμεσα στους οποίους ωστόσο, κυρίαρχη θέση κατέχει η ιδιαιτέρως αποτελεσματική εφοδιαστική της αλυσίδα. Πιο συγκεκριμένα, η Wal-Mart στήριξε την επιτυχία της στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα κόστους μιας εφοδιαστικής αλυσίδας που χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο ολοκλήρωσης. Μεγάλη έμφαση δόθηκε στον παράγοντα της τεχνολογίας και της Πληροφορικής (IT), με σειρά καινοτόμων προσπαθειών να επικεντρώνεται σε ζητήματα λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Αναπόσπαστο μέρος αυτής της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτέλεσε και η εφαρμογή του cross-docking σε μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στα διαμετακομιστικά κέντρα της Wal-Mart. Τα κυριότερα επιμέρους στοιχεία του συστήματος cross-docking που ανέπτυξε και εφάρμοσε η Wal-Mart παρουσιάζονται παρακάτω:
- Υψηλής αυτοματοποίησης και 24-ωρης λειτουργίας διαμετακομιστικά κέντρα η λειτουργία των οποίων υποστηρίζεται από ηλεκτρονικά συστήματα αποθήκευσης και διανομής. Η χωροθέτηση των διαμετακομιστικών κέντρων είναι τέτοια ώστε να παρέχεται εκτεταμένη γεωγραφική κάλυψη, ενώ παράλληλα καθένα από αυτά διαιρείται σε διαφορετικούς τομείς, ανάλογα με το είδος και την ποσότητα των εμπορευμάτων που εξυπηρετεί. Η Wal-Mart επιδιώκει συγκεκριμένη συχνότητα ως προς τον κύκλο εργασιών αποθέματος καθώς και υψηλό ποσοστό διαθεσιμότητας των προϊόντων στα διαμετακομιστικά κέντρα πριν την διανομή τους στα καταστήματα. Είναι λοιπόν προφανές ότι η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των επιχειρήσεων στα διαμετακομιστικά κέντρα είναι κριτικής σημασίας για τη Wal-Mart, ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερή και συνεπής ροή των εμπορευμάτων.
- Η πληροφορία σε σχέση με τα επίπεδα αποθέματος στο ράφι του καταστήματος έγινε διαθέσιμη σε πραγματικό χρόνο στα διαμετακομιστικά κέντρα. Το παραπάνω καθεστώς επιτρέπει στη Wal-Mart να προωθεί τα εμπορεύματα από τα διαμετακομιστικά κέντρα στα καταστήματα με τρόπο αυτόματο. Τα συστήματα πληροφόρησης των καταστημάτων επιτρέπουν την ενημέρωση των παραγωγών και προμηθευτών σε πραγματικό χρόνο, με την πώληση κάθε μονάδας εμπορεύματος. Ως προς τις προβλέψεις ζήτησης των αγαθών, οι συνεργάτες έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν οι ίδιοι στοιχεία ζήτησης ή ακόμη και να παρακάμψουν τις αναμενόμενες παραλαβές και διανομές. Στοχεύοντας στην καλύτερη πληροφόρηση του προσωπικού, οι διευθυντές καταστημάτων μοιράζονται πληροφορίες ως προς τις ημερήσιες/εβδομαδιαίες/μηνιαίες πωλήσεις στα καταστήματα με όλους τους εργαζόμενους κατά τη διάρκεια δεκάλεπτων ανεπίσημων συναντήσεων σε καθημερινή βάση.
- Ιδιόκτητος στόλος οχημάτων που περιλαμβάνει περισσότερα από 3,500 φορτηγά, ενώ οι επιχειρήσεις μεταφοράς υποστηρίζονται από ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης στόλου οχημάτων. Ο στόλος αυτός επιτρέπει στη Wal-Mart να διαχειρίζεται εξ’ ολοκλήρου τη μεταφορά και ως προς το σκέλος του ανεφοδιασμού (από τους προμηθευτές στο διαμετακομιστικό κέντρο) αλλά και την τελική μεταφορά και διανομή (από το διαμετακομιστικό κέντρο προς τα καταστήματα). Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται ανεφοδιασμός σε εβδομαδιαία βάση και τελική μεταφορά σε σημαντικά μικρότερους χρόνους.
- Εξειδικευμένες, εσωτερικές (in-house) τεχνικές cross-docking, που έχουν σχεδιαστεί και είναι προσαρμοσμένες στην ευρύτερη λειτουργία της Wal-Mart. Οι συγκεκριμένες τεχνικές επικεντρώνονται στη γρήγορη και με μικρά περιθώρια σφάλματος ταξινόμηση των διακινούμενων εμπορευμάτων, στη γρήγορη και ασφαλή παραλαβή από τα εργοστάσια και τους προμηθευτές και τέλος στη γρήγορη απευθείας διανομή στα καταστήματα. Η συνολική διαδικασία δεν απαιτεί ενδιάμεση αποθήκευση και βελτιώνει σημαντικά την λειτουργικότητα των επιχειρήσεων μεταφοράς και διανομής. Με άλλα λόγια, οι τεχνικές cross-docking της Wal-Mart υπήρξαν ιδιαίτερα επιτυχείς ως προς τον περιορισμό των αποθεμάτων, του διαχειριστικού και επιχειρησιακού κόστους, όπως επίσης και ως προς την εξοικονόμηση χώρου. Οι βελτιώσεις στο σύνολο των προαναφερόμενων επιμέρους δεικτών οδήγησαν και στη συνολική βελτίωση της αποδοτικότητας σε σχέση με τη μεταφορά και διανομή. Από αυτές τις τεχνικές ενδεικτικά αναφέρονται οι:
- Συλλογή στην παλέτα (pick to pallet), η οποία αποτελεί μια τεχνική ανεφοδιασμού που εφαρμόστηκε από τη Wal-Mart σε σχέση με τα ευπαθή αναλώσιμα αγαθά. Στη συγκεκριμένη τεχνική κάθε παλέτα που παραλαμβάνεται σε ένα κατάστημα περιλαμβάνει είδη τα οποία τοποθετούνται στον ίδιο διάδρομο του καταστήματος. Αυτή η τεχνική κερδίζει διαρκώς έδαφος σε χαμηλού κόστους καταστήματα λιανικής και στοχεύει στη μείωση του κόστους που συνδέεται με την αναπλήρωση των προϊόντων στο ράφι.
- Αντιστοίχιση σε κατάστημα μετά την παραλαβή (post-receipt allocation), οι SKUs οι οποίες διακινούνται δεν κατανέμονται προς αποστολή στα καταστήματα πριν παραλειφθούν στο διαμετακομιστικό κέντρο. Στο παρελθόν, αν άλλαζε η ζήτηση κατά τη διάρκεια του χρόνου μεταφοράς και παράδοσης του προϊόντος, η ποσότητα του αποθέματος προς αποστολή στο κατάστημα δεν άλλαζε. Με τη συγκεκριμένη τεχνική, πραγματοποιείται ανακατανομή αποθέματος προς αποστολή, όταν τα εμπορεύματα φτάσουν στο διαμετακομιστικό κέντρο. Πρόκειται λοιπόν για μία μέθοδο «αναβολής της παράδοσης», η οποία επιτρέπει στη Wal-Mart να διατηρεί μεγαλύτερη ευελιξία ώστε να εξασφαλίζει την πλέον κατάλληλη κατανομή αποθέματος στα καταστήματα. Με τον τρόπο αυτό η Wal-Mart υποστηρίζει αποτελεσματικά την επάρκεια των προϊόντων στο ράφι και προλαμβάνει τη συσσώρευση αποθεμάτων. Τα προϊόντα παραλαμβάνονται στα διαμετακομιστικά κέντρα και ακολούθως διενεργείται ανάλυση σε σχέση με το πού αυτά είναι σε μεγαλύτερη απαίτηση, πριν αυτά κατανεμηθούν σε παρτίδες προς διανομή στα καταστήματα.
- Προσαρμογή της ροής προϊόντων σύμφωνα με την προσφορά και ζήτηση τους. Αλλάζοντας τη διαδικασία ανεφοδιασμού με βάση τους όγκους πωλήσεων και τη μεταβλητότητα προσφοράς και ζήτησης, το επίπεδο του αποθέματος/στοκ ασφαλείας και του συνολικού αποθέματος μειώνεται. Με αυτή την τεχνική τα περισσότερα προϊόντα που διακινούν υψηλούς όγκους, κάτι που είναι πολύ χαρακτηριστικό για τα προϊόντα που εμπορεύεται η Wal-Mart, θα διακινούνται στα καταστήματα με θεωρητικά συνεχή και σχετικά γρήγορο ρυθμό.
- Ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας που επιτρέπει τον αποτελεσματικό συντονισμό των διαφόρων συνεργατών και προμηθευτών της Wal-Mart. Πιο συγκεκριμένα, το εν λόγω σύστημα επιτρέπει το συλλογικό σχεδιασμό επιχειρήσεων, την πρόβλεψη ζήτησης με βάση τη συλλογή πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο από τα καταστήματα της Wal-Mart, τον ανεφοδιασμό και την κεντρική διαχείριση αποθέματος. Το ηλεκτρονικό αυτό σύστημα αποδείχτηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό ως προς την ελαχιστοποίηση των φαινομένων στρέβλωσης της πληροφορίας ζήτησης αλλά και το συντονισμό των επιχειρησιακών σχεδίων των διαφόρων εξωτερικών συνεργατών της Wal-Mart. Σε σχέση με τη διαχείριση αποθέματος των προμηθευτών, η πληροφορία διαμοιράζεται από τη Wal-Mart στους προμηθευτές με στόχο τη συνολική ελαχιστοποίηση του κόστους αποθήκευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω πρακτική του διαμοιρασμού της πληροφορίας ανάμεσα στους διάφορους συνεργάτες κατά μήκος ολόκληρης της εφοδιαστικής αλυσίδας, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις πρακτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα και αλλού και θέλουν την σχετική πληροφορία απόρρητη.
- Ευρεία εφαρμογή τεχνολογιών όπως οι γραμμωτοί κώδικες (barcodes) και αργότερα οι ταμπέλες RFID (radio frequency identification tags). Οι συγκεκριμένες τεχνολογίες χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία διευκολύνοντας τις διαδικασίες της Wal-Mart, καθώς επέτρεψαν στους εργαζόμενους την εύκολη συλλογή πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο σε σχέση με ολόκληρο το εμπόρευμα που διέρχεται από τα διαμετακομιστικά κέντρα. Επιπρόσθετα, ο διαμοιρασμός των πληροφοριών πωλήσεων καθώς και «εξωτερικών» πληροφοριών όπως τα δελτία πρόγνωσης καιρού, βοήθησε τους εργαζόμενους προμηθειών να βελτιώσουν σημαντικά την ακρίβεια των προβλέψεων σε σχέση με τις πωλήσεις.
Η εφαρμογή της καμπάνιας «Χαμηλό κόστος κάθε μέρα» (“Everyday Low Costs” , EDLC) οδήγησε τη Wal-Mart στην εξάλειψη των ενδιάμεσων παραγόντων της εφοδιαστικής αλυσίδας και την απευθείας σύνδεση με τους παραγωγούς. Επιπλέον, η Wal-Mart υιοθέτησε μια σειρά πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της διερεύνησης της καμπύλης κόστους, της διενέργειας εκτιμήσεων αγοράς και της διαπραγμάτευσης με τους μεταποιητές πριν την τοποθέτηση παραγγελιών. Επιπλέον η Wal-Mart υπήρξε μία από τις πρώτες εταιρείες λιανικών πωλήσεων που πειραματίστηκε με κεντρικές βάσεις δεδομένων, πληροφοριακά συστήματα συλλογής πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο στα σημεία πωλήσεων σε επίπεδο καταστήματος και περιφερειακά δίκτυα, καθώς και με εφαρμογή τεχνολογιών γραμμωτού κώδικα και RFID. Επίσης, η Wal-Mart χωροθετεί τα καταστήματά της σε χαμηλού κόστους, προαστιακές περιοχές, σε σημεία τα οποία απέχουν έως και 130 μίλια από κάποιο διαμετακομιστικό της κέντρο, έτσι ώστε κάθε διαμετακομιστικό κέντρο να εξυπηρετεί μεγάλο αριθμό καταστημάτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο η Wal-Mart εξασφαλίζει οικονομίες κλίμακας. Όπως προαναφέρθηκε, η Wal-Mart διαχειρίζεται έναν από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς στόλους φορτηγών και ένα καινοτόμο σύστημα cross-docking, το οποίο έχει επιτύχει να διανέμει τα εμπορεύματα από τα διαμετακομιστικά κέντρα στα καταστήματα σε πολύ σύντομους χρόνους. Επιπρόσθετα, πέτυχε να μειώσει τα επιχειρησιακά κόστη και το ύψος των αποθεμάτων, και συνακόλουθα να αυξήσει τον κύκλο εργασιών αποθέματος και να επιταχύνει τη χρηματοοικονομική ρευστότητα για τη λειτουργία της. Η μείωση αποθεμάτων είχε σαν αποτέλεσμα και τη μείωση του κόστους που συνδέεται με τους φόρους και την ασφάλιση αποθέματος, κόστη δηλαδή που συνδέονται στενά με την αποδοτικότητα και την κερδοφορία της εταιρείας.
Ένα τελευταίο σημείο αναφοράς σε σχέση με την εφοδιαστική αλυσίδα της Wal-Mart αφορά την ευκινησία της και τη δυνατότητά της να ανταποκρίνεται γρήγορα σε ξαφνικές αλλαγές προσφοράς και ζήτησης, να αντιμετωπίζει απρόβλεπτες εξωτερικές διαταραχές με οικονομικό τρόπο και να ανακάμπτει γρήγορα από σοκ, όπως φυσικές καταστροφές και οικονομική αστάθεια. Η ευκινησία είναι κριτικής σημασίας, καθώς στις σύγχρονες οικονομίες τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση χαρακτηρίζονται από έντονες αναταράξεις, οπότε και πολύ συχνά η εφοδιαστική αλυσίδα καλείται να αντιμετωπίσει σχετικές προκλήσεις με τρόπο άμεσο και οικονομικά αποτελεσματικό. Με άλλα λόγια, ως ευκινησία ορίζουμε τη δυνατότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας να λειτουργεί και να αντιδρά σε εξωτερικές αλλαγές. Με την εμφάνιση ενός σοκ, οι εφοδιαστικές αλυσίδες και το δίκτυο που αυτές συνθέτουν προσαρμόζουν την καθημερινή τους λειτουργία ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πελατών τους. Με όρους ευκινησίας, η εφοδιαστική αλυσίδα της Wal-Mart αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχής. Ειδικότερα, η Wal-Mart σχεδίασε με προσοχή την αντίδρασή της, προετοιμαζόμενη για φυσικές καταστροφές όπως θύελλες και τυφώνες. Επικεντρώθηκε στις καιρικές συνθήκες, ανέλυσε στατιστικά στοιχεία που είχαν συλλεχθεί στα σημεία πώλησης, προκειμένου να προσδιορίσει ποια προϊόντα πωλούνται με μεγαλύτερη συχνότητα σε περιόδους φυσικών καταστροφών και καταιγίδων και ακολούθως διένειμε στα καταστήματα σημαντικές ποσότητες αυτών των προϊόντων, έτσι ώστε να προλάβει τη ζήτηση. Επίσης, προετοίμασε ρυμουλκούμενα οχήματα φορτώνοντας είδη όπως νερό και τρόφιμα τα οποία μπορούν να μεταφερθούν εύκολα. Σε γενικές γραμμές, η ικανότητα της Wal-Mart να ενεργεί γρήγορα συνδέεται άμεσα με την ευκινησία της εφοδιαστικής της αλυσίδας.