1.7. Μοντελοποίηση της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας

 

Έχοντας αποτυπώσει τα επιμέρους στάδια της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας, είναι εμφανής η σχέση μεταξύ των εμπλεκομένων μερών και επομένως η ανάγκη μοντελοποίησης και δημιουργίας ενός σχεδίου λειτουργίας. Ορισμένα βασικά ζητήματα τα οποία απασχολούν τη διοίκηση όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων στην αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα είναι τα εξής:

• Επιλογή στρατηγικής προμηθειών
• Επιλογή βέλτιστης τοποθεσίας εγκαταστάσεων
• Επιλογή μοντέλου διακίνησης προϊόντων
• Σχεδιασμός χώρου επεξεργασίας και οργάνωση αποθηκών
• Πρόβλεψη ζήτησης

Η λήψη αποφάσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί και να ενισχυθεί μέσω της χρήσης ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων ανάλυσης, όπως επίσης και τεχνολογιών μοντελοποίησης και βελτιστοποίησης διεργασιών. Η ανάλυση δέντρου αποφάσεων βοηθά στη λήψη αποφάσεων σε αβέβαια περιβάλλοντα. Το δέντρο αποφάσεων βοηθά στη δημιουργία μιας γραφικής επισκόπησης πιθανών στρατηγικών και στον υπολογισμό

με απλά βήματα των εσόδων του κόστους των πιθανών μελλοντικών επιλογών. Για αυτόν τον λόγο, μπορεί να βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων και να βοηθήσει στον σχεδιασμό των διαδικασιών και δικτύων.

Η λήψη των τελικών αποφάσεων αναφορικά με τα ζητήματα σχεδιασμού και λειτουργίας αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων υποστηρίζονται από ορισμένα εργαλεία μοντελοποίησης των διεργασιών. Με τον τρόπο αυτό, η διοίκηση μπορεί να έχει μια σαφή εικόνα του δικτύου μεταφορών και να προβεί σε βελτιστοποιήσεις και αλλαγές σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται ενδεικτικά ορισμένα ζητήματα μοντελοποίησης και ανάλυσης των επιμέρους σταδίων της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας.

 

1.7.1.      Επιλογή στρατηγικής προμηθειών

 

Η επιλογή της στρατηγικής προμηθειών είναι ιδιαίτερα σημαντική στη διαμόρφωση μίας εφοδιαστικής αλυσίδας αγροδιατροφικών προϊόντων. Η στρατηγική προμηθειών περιλαμβάνει τις εξής διαδικασίες:

• Προσδιορισμός των απαιτούμενων χαρακτηριστικών των προϊόντων, τόσο αναφορικά στην ποιότητα (σύσταση, προέλευση) όσο και στα τεχνικά χαρακτηριστικά τους (όγκος, τρόπος διάθεσης).
• Σχεδιασμός των παραγγελιών, όπου πρέπει να προσδιοριστούν η συχνότητα παραγγελίας, ο όγκος, οι συνθήκες διακίνησης των προϊόντων, η παραλαβή και η τιμολόγηση.
• Έρευνα, παρατήρηση και ανάλυση προμηθευτών, εξέταση για νέες συνεργασίες, διαπραγματεύσεις και συμβόλαια.
• Διαχείριση προμηθευτών: Επιθεώρηση προμηθευτών και αξιολόγηση της απόδοσης.
• Αγορά ή ιδιοκατασκευή: Η απόφαση αυτή αναφέρεται στον προσδιορισμού του τρόπου προμήθειας των προϊόντων, αν δηλαδή τα προϊόντα θα παράγονται εσωτερικά στην επιχείρηση ή θα παραλαμβάνονται από εξωτερικό προμηθευτή. Στην περίπτωση των αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων το ερώτημα αυτό μπορεί να δημιουργηθεί σε περιπτώσεις όπως όταν:

Α) ο μεταποιητής (π.χ. οινοποιείο) θέλει να γίνει και παραγωγός (π.χ. να παράγει σταφύλια)

Β) μέρος της διαδικασίας γίνεται με την βοήθεια εξωτερικού συνεργάτη (π.χ. μονάδα παραγωγής τοματοπολτού τον διαθέτει για συσκευασία σε εξωτερικό συσκευαστήριο και εξετάζει το ενδεχόμενο δημιουργίας συσκευαστηρίου εντός της μονάδας).

Το ερώτημα αυτό δεν απευθύνεται μόνο στην επιλογή του τρόπου προμήθειας των βασικών υλικών, αλλά και υπηρεσιών όπως τεχνική υποστήριξη, υπηρεσίες καθαριότητας κ.τ.λ.

Η στρατηγική προμηθειών δεν αφορά αποκλειστικά είδη άμεσα σχετιζόμενα με το προϊόν, όπως συστατικά τροφίμων ή υλικά συσκευασίας, αλλά και τον εξοπλισμό της επιχείρησης. Επομένως η λήψη αποφάσεων όσον αφορά τους προμηθευτές πρέπει να περιλαμβάνει όλο το φάσμα προμηθειών της επιχείρησης.

Οι στρατηγικές προμηθειών χωρίζονται με βάση τα εξής χαρακτηριστικά:

• Τον αριθμό των προμηθευτών (ένας, δύο ή περισσότεροι προμηθευτές)
• Τη γεωγραφική κατανομή των προμηθευτών (τοπικοί, διεθνείς ή παγκόσμιοι προμηθευτές)
• Τις αρχές προμηθειών ( δημιουργία stock ή παράδοση ανάλογα με τη ζήτηση)

Για να επιτευχθεί η κατάλληλη στρατηγική προμηθειών ακολουθούνται τα εξής βήματα  (Talluri et al., 2013):

• Ανάλυση προμηθευτών – Για την ανάλυση προμηθευτών προτείνεται η ανάλυση Pareto. Σε περιπτώσεις μεγαλύτερου όγκου δεδομένων η χρήση στατιστικής παλινδρόμησης είναι επίσης χρήσιμη.
• Επιλογή προμηθευτή – Η επιλογή προμηθευτή μπορεί να υποστηριχθεί από τη χρήση διάφορων πολυκριτηριακών μεθόδων ανάλυσης, όπου συναξιολογούνται διάφορα κριτήρια με διαφορετική βαρύτητα.
• Ενσωμάτωση προμηθευτή και εξέλιξη του προμηθευτή, οι οποίες βασίζονται στην μακροχρόνια σχέση προμηθευτή και αγοραστή.

 

1.7.2.      Επιλογή βέλτιστης τοποθεσίας εγκαταστάσεων

 

Η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας των εγκαταστάσεων σε μία εφοδιαστική αλυσίδα αγροδιατροφικών προϊόντων αποτελεί σημαντική απόφαση για την διαχείρισή της. Η τοποθεσία των εγκαταστάσεων επιλέγεται σύμφωνα με κριτήρια όπως:

• Η γεωγραφική έκταση του χώρου. Στην περίπτωση των αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων, οι εγκαταστάσεις ενδέχεται να χρειάζονται ιδιαίτερες χωροταξικές προδιαγραφές, ειδικά στην περίπτωση του πρωτογενούς τομέα (παραγωγή φυτικών προϊόντων, εκτροφή ζώων).
• Το τοπογραφικό ανάγλυφο. Ανάλογα με το τοπογραφικό ανάγλυφο της εκάστοτε περιοχής κρίνεται και η καταλληλότητα για την εγκατάσταση.
• Το κόστος αγοράς ή ενοικίασης της ιδιοκτησίας και οι δυνατότητες για αλλαγές οι επεκτάσεις στο μέλλον. Στον αγροδιατροφικό τομέα είναι σημαντικό να επιλέγεται με προσοχή ο τόπος εγκατάστασης, αφού ο διαθέσιμος χώρος μπορεί να καταστεί περιοριστικός για την περεταίρω ανάπτυξη της επιχείρησης.
• Η απόσταση από τους προμηθευτές και τις αγορές.
• Συνδέσεις με άλλες εγκαταστάσεις.
• Οι υποδομές υποστήριξης της λειτουργίας (οδικό, ενεργειακό, τηλεπικοινωνιακό δίκτυο).

 

Προκειμένου να προβεί η διοίκηση στη λήψη αποφάσεων για την επιλογή της βέλτιστης τοποθεσίας των εγκαταστάσεων, προτείνεται η χρήση ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων. Οι μέθοδοι βελτιστοποίησης και προσομοίωσης δεν επιλέγονται συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις, αφού στην ουσία η απόφαση βασίζεται περισσότερο σε υποκειμενικά κριτήρια (πολιτική της επιχείρησης, εμπειρικά δεδομένα) (Lim et al., 2013).

 

1.7.3.      Επιλογή μοντέλου διακίνησης προϊόντων

 

Προκειμένου να επιλεγεί το κατάλληλο μοντέλο διακίνησης πρέπει πρώτα να αποφασιστεί η βασική δομή του δικτύου μεταφορών. Η επιλογή του μοντέλου διακίνησης προϊόντων εξαρτάται από το ίδιο το προϊόν και τη δομή της αγοράς. Το απλούστερο μοντέλο μεταφοράς, είναι αυτό στο οποίο τα απαραίτητα προϊόντα προς παραγγελία βρίσκονται σε ένα σημείο μεταφέρονται απευθείας σε έναν προορισμό (Σχήμα 5). Στην περίπτωση αυτή η διαδικασία μεταφοράς δεν υπόκειται σε βελτιστοποίηση.

 

Σχήμα 5: Απλό μοντέλο μεταφοράς προϊόντων

 

Στην πραγματικότητα στις περισσότερες περιπτώσεις εφοδιαστικών αλυσίδων, δημιουργείται ένα δίκτυο μεταφορών. Στο δίκτυο αυτό μπορεί να υπάρχει είτε ένα σημείο προέλευσης με πολλαπλά σημεία προορισμού (Σχήμα 6) είτε πολλαπλά σημεία προέλευσης με έναν προορισμό (Σχήμα 7).

 

Σχήμα 6: Δίκτυο μεταφορών - ένας σημείο προέλευσης / πολλαπλοί προορισμοί

 

 

Σχήμα 7: Δίκτυο μεταφορών - Πολλαπλά σημεία προέλευσης / ένας προορισμός

 

Υπάρχουν βέβαια και ακόμα πιο σύνθετες περιπτώσεις, όπου υπάρχουν πολλαπλά σημεία προέλευσης με πολλαπλούς προορισμούς (Many-to-many), όπως διακρίνεται στο Σχήμα 8.

 

Σχήμα 8: Δίκτυο many-to-many

                               

Ορισμένοι από τους στόχους του σχεδιασμού του δικτύου μεταφοράς προϊόντων στην αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα είναι οι εξής:

• Να ενισχυθεί το σχέδιο για την επιλογή την κατάλληλης θέσης των υποδομών. Η θέση των υποδομών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις δυνατότητες μεταφοράς στην εκάστοτε περιοχή και από την σχετική τους θέση με τα σημεία παραλαβής και παράδοσης.
• Να βελτιστοποιηθούν οι χρόνοι παράδοσης προϊόντων ώστε να μπορεί να ικανοποιηθεί άμεσα η ζήτηση και τα προϊόντα να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής φτάνοντας στον τελικό καταναλωτή.
• Να μειωθούν τα έξοδα μεταφορών, μειώνοντας τις αποστάσεις και τα δρομολόγια.
• Να ληφθούν αποφάσεις για το αν οι μεταφορές θα γίνονται με τη χρήση εσωτερικών οι εξωτερικών πόρων (αγορασμένα ή νοικιασμένα οχήματα, πρόσληψη προσωπικού ή συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες)

 

Προκειμένου να διαμορφωθεί το σχέδιο διακίνησης προϊόντων και αφού έχουν επιλεχθεί οι κατάλληλοι προμηθευτές, η διοίκηση προχωρά στην αξιολόγηση στοιχείων για την οργάνωση των αποστολών και την ανάλυση των χρόνων παράδοσης.

 

1.7.3.1.            Οργάνωση αποστολών

Κατά την οργάνωση των αποστολών αξιολογούνται τα εξής ζητήματα:

• Χωρητικότητα της κάθε αποστολής – Το μέγιστο φορτίο κάθε αποστολής παίζει καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση των παραδόσεων και παραλαβών των προϊόντων, τον τρόπο ικανοποίησης της ζήτησης και τη διαμόρφωση των αποθεμάτων. Στόχος της διοίκησης είναι να αξιοποιεί κάθε αποστολή στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, στοχεύοντας στην μέγιστη πληρότητα κάθε αποστολής.
• Συχνότητα αποστολών – Στις περισσότερες περιπτώσεις αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων, και ειδικότερα σε αυτές που διαχειρίζονται προϊόντα με μικρό κύκλο ζωής, η συχνότητα των αποστολών είναι καθοριστική ώστε να διατίθεται φρέσκο το προϊόν. Παρόλο που η ανάγκη για τη χρήση ή διάθεση φρέσκων τροφίμων είναι καθημερινή σε πολλές περιπτώσεις, όπως αυτή της εστίασης, οι παραλαβές οργανώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργείται ένα διαχειρίσιμο απόθεμα και να μειώνονται οι αποστολές. Έτσι για παράδειγμα ένα εστιατόριο παραλαμβάνει τα φρέσκα προϊόντα του κάθε 3 μέρες, και δημιουργεί ένα απόθεμα, εκμεταλλευόμενο τον χρόνο ζωής που διαθέτει το φρέσκο προϊόν. Με τη μείωση των αποστολών, το συνολικό κόστος διακίνησης μπορεί να μειωθεί σημαντικά.
• Οργάνωση δρομολογίων – Η οργάνωση δρομολογίων περιλαμβάνει τη χάραξη της πορείας των οχημάτων από το αρχικό στο τελικό σημείο. Μία τακτική μείωσης του κόστους διακίνησης σε αυτό το σημείο είναι η οργάνωση παραλαβών ενός οχήματος από πολλαπλά σημεία παραλαβής και η παράδοσή των προϊόντων σε πολλαπλά σημεία διακίνησης. Έτσι, με τη χρήση λιγότερων οχημάτων εξυπηρετούνται περισσότερα σημεία, μειώνοντας τα ταυτόχρονα χρησιμοποιούμενα οχήματα.
• Δημιουργία σημείων μεταφόρτωσης – Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου τα δρομολόγια καταλήγουν να είναι εκτεταμένα, προτείνεται η δημιουργία ενός ενδιάμεσου σημείου μεταφόρτωσης. Στην περίπτωση της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας, μία τέτοια επιλογή πρέπει να αξιολογηθεί με προσοχή, αφού οι προδιαγραφές του σημείου μεταφόρτωσης πρέπει να πληρούν τα κριτήρια ποιότητας. Σε αντίθεση λοιπόν με άλλες εφοδιαστικές αλυσίδες, η δημιουργία σημείου μεταφόρτωσης μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο τόσο στην ποιότητα και την ασφάλεια του προϊόντος, όσο και στο συνολικό κόστος διακίνησης.

 

1.7.3.2.            Ανάλυση χρόνων παράδοσης

Εκτός από τον καθορισμό του βέλτιστου τρόπου πραγματοποίησης των αποστολών είναι σημαντικό να καθοριστεί και ο χρόνος παράδοσης των προϊόντων ώστε να προβλεφθεί η ο αριθμός των εγκαταστάσεων που χρειάζονται για τη δημιουργία του δικτύου διακίνησης των προϊόντων. Ανάλογα με την ποσότητα και την συχνότητα παραλαβών θα πρέπει να σχεδιαστούν και οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις, όπως αποθήκες, οι οποίες θα διασφαλίζουν την ποιότητα και ασφάλεια του προϊόντος και την υποστήριξη του αναγκαίου όγκου αποθέματος με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.

 

1.7.4.      Σχεδιασμός χώρου επεξεργασίας και οργάνωση αποθηκών

Ο σχεδιασμός του χώρου επεξεργασίας των προϊόντων και η οργάνωση των αποθηκών είναι ένα σημείο, όπου η λήψη αποφάσεων είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Ο σχεδιασμός της παραγωγικής διαδικασίας και της αποθήκευσης των πρώτων υλών και των τελικών προϊόντων πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η αποδοτικότητα και η ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για λειτουργίες που αποσκοπούν στην προσθήκη ή/και τη διατήρηση αξίας στα προϊόντα. Στη βιομηχανία των αγροδιατροφικών προϊόντων, ο σχεδιασμός διεργασιών είναι ιδιαίτερα σύνθετος, καθώς είναι πολλές οι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη σε όλα τα στάδια, ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη παραγωγή και να ενισχυθεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Μερικά από τα σημεία που εστιάζει η διοίκηση όσον αφορά τον σχεδιασμό του χώρου επεξεργασίας και των αποθηκών είναι:

• Σχεδιασμός της χωρητικότητας – Με τον όρο χωρητικότητα αναφέρεται ο καθορισμός του μέγιστου όγκου προϊόντος που μπορεί να παραληφθεί, να παραχθεί, να επεξεργαστεί και να αποθηκευτεί στις εγκαταστάσεις. Προκειμένου να προκύψει η κατάλληλη χωρητικότητα είναι σημαντικό να υπάρχει σαφής εικόνα της ζήτησης των προϊόντων. Απαραίτητος για τον σχεδιασμό της χωρητικότητας είναι ο προσδιορισμός του νεκρού σημείου (break-even-point). Νεκρό σημείο είναι το σημείο όπου το κόστος παραγωγής είναι ίσο με τα έσοδα από την διάθεση των προϊόντων. Επομένως μία επιχείρηση πρέπει να λειτουργεί «πάνω» από το σημείο αυτό ώστε να παρουσιάζει κέρδη (Σχήμα 9).

 

Σχήμα 9: Νεκρό σημείο (break-even-point)

 

• Επιλογή μοντέλου ροής παραγωγής – Στην περίπτωση των αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων, λόγω της φύσης των προϊόντων και της μεγάλης ζήτησης, το προτιμώμενο μοντέλο παραγωγής είναι αυτό της συνεχούς ροής. Κατά τον σχεδιασμό του μοντέλου παραγωγής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά της εφοδιαστικής αλυσίδας. Επομένως, οι διεργασίες βελτιστοποιούνται ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι της εφοδιαστικής αλυσίδας σε κάθε στάδιο.
• Επιλογή διαρρύθμισης αποθηκών – Η διαρρύθμιση των αποθηκών είναι ιδιαίτερα σημαντική στη βιομηχανία τροφίμων. Οι αποθήκες πρέπει να σχεδιαστούν ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμες και να προστατεύουν τα προϊόντα που εμπλέκονται σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας. Στις εφοδιαστικές αλυσίδες, για τον σχεδιασμό της διαρρύθμισης των αποθηκών, εφαρμόζονται τόσο ποιοτικές όσο και ποσοτικές μέθοδοι. Επιπλέον τις μεθόδους αυτές ενισχύουν προγράμματα προσομοίωσης λειτουργίας.

 

1.7.5.      Πρόβλεψη ζήτησης

 

Η σωστή πρόβλεψη της ζήτησης είναι ζωτικής σημασίας για κάθε επιχειρησιακό σχεδιασμό. Εάν οι εκτιμήσεις είναι πολύ υψηλές, η εταιρεία υπερπαράγει αγαθά που δεν μπορούν να πουληθούν. Από τη μια πλευρά, αυτή η περιττή παραγωγή αυξάνει το κόστος για πόρους, όπως πρώτες ύλες, εργατικό δυναμικό, ή αποθηκευτικό χώρο. Από την άλλη πλευρά, η υποπαραγωγή μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις και απώλεια επιχειρηματικών ευκαιριών και πιθανή απώλεια πελατών που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν.

Η καλή πρόβλεψη μπορεί να ενισχύσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μίας επιχείρησης και επομένως να αυξήσει την απόδοση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα δεδομένα πρόβλεψης της ζήτησης αντιπροσωπεύουν τα δεδομένα για περαιτέρω παραγωγή, μεταφορά, προμήθεια και προγραμματισμό αποθεμάτων. Επιπλέον, πολλές στρατηγικές αποφάσεις, όπως η τοποθεσία των εγκαταστάσεων, ο σχεδιασμός, η διαχείριση εσόδων και ο σχεδιασμός διαδικασιών, αλληλεπιδρούν με τις προβλέψεις ζήτησης και οι αποφάσεις που λαμβάνονται εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτές. Η διαδικασία για την πρόβλεψη της ζήτησης ακολουθεί τα εξής στάδια:

• Προσδιορισμός στόχου – Πρώτα από όλα είναι σημαντικό να προσδιοριστεί ο χρονικό ορίζοντας για τον οποίο θα γίνει η πρόβλεψη της ζήτησης.
• Επιλογή μεθόδου – Η επιλογή της μεθόδου εξαρτάται από τον προσδιορισμένο στόχο και τα δεδομένα.
• Ανάκτηση δεδομένων
• Παρουσίαση της πρόβλεψης
• Έλεγχος της πρόβλεψης

Η πρόβλεψη της ζήτησης είναι ιδιαίτερα σημαντική ώστε να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Συστήματα όπως το MRPII μπορούν να βοηθήσουν στην επίτευξη της ισορροπίας αυτής μέσω της μετάφρασης των επιχειρησιακών σχεδίων και των προβλέψεων ζήτησης, συμπεριλαμβανομένων των παραγγελιών των πελατών, σε σχέδια παραγωγής και αγορών.

Για την πρόβλεψη της ζήτησης χρησιμοποιούνται ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι.

Οι ποιοτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται όταν η κατάσταση είναι ασαφής και υπάρχουν λίγα δεδομένα. Τυπικά, τέτοιες καταστάσεις έχουν μακροπρόθεσμο χαρακτήρα ή περιλαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν την εφαρμογή κάποιας νέας τεχνολογίας ή την παραγωγή ενός νέου προϊόντος. Η πρόβλεψη για τέτοιες περιπτώσεις έχει κυρίως εμπειρικό χαρακτήρα. Σε πολλές περιπτώσεις, η διαδικασία πρόβλεψης βασίζεται σε εμπειρικά και ιστορικά δεδομένα, όπως οι αριθμοί ζήτησης. H επιτυχία της μεθόδου βασίζεται στην αξιοπιστία των διαθέσιμων δεδομένων για την πρόβλεψη.

Στην περίπτωση της χρήσης μίας νέας τεχνολογίας ή της παραγωγής ενός νέου προϊόντος, η πρόβλεψη γίνεται βασιζόμενη στις απόψεις των καταναλωτών ή ειδικών. H έρευνα πελατών είναι ένα καλό εργαλείο, όταν μια εταιρεία λανσάρει ένα νέο προϊόν και επομένως δεν υπάρχει ιστορικό πωλήσεων. Η επιχείρηση, με τη χρήση ερωτηματολογίων, μπορεί να απευθυνθεί απευθείας τους πελάτες της και να πάρει στοιχεία για την προβλεπόμενη απήχηση του νέου προϊόντος στην αγορά. Η διαμόρφωση πάνελ ειδικών είναι επίσης μία ποιοτική μέθοδος πρόβλεψης, η οποία βασίζεται στην άποψη εξειδικευμένων ατόμων. Η πιο γνωστή μέθοδος είναι η μέθοδος Delphi.

Οι ποσοτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται όταν υπάρχουν ιστορικά δεδομένα, π.χ. υπάρχοντα προϊόντα, υπάρχουσα τεχνολογία ή υπάρχουσες αγορές. Αυτές οι μέθοδοι βασίζονται σε στατιστικές μεθόδους. Οι στατιστικές μέθοδοι μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο διαφορετικές μεθόδους πρόβλεψης:

• Ανάλυση παλινδρόμησης – Εδώ η ζήτηση για ένα προϊόν εξαρτάται από έναν ή περισσότερους γνωστούς παράγοντες.
• Ανάλυση χρονοσειρών - Βασίζεται σε ιστορικά δεδομένα πωλήσεων. Σύνολα ομοιόμορφων αριθμητικών δεδομένων μπορούν να ληφθούν παρατηρώντας την απόκριση των μεταβλητών σε κανονικές χρονικές περιόδους. Αυτή η μέθοδος προβλέπει στην πραγματικότητα με βάση τα προηγούμενα στοιχεία και υποθέτει ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν το παρελθόν και το παρόν θα συνεχίσουν να ασκούν επιρροή στο μέλλον.