1.1. Διοίκηση εφοδιαστικής αλυσίδας και αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα

 

Ως εφοδιαστική αλυσίδα ορίζεται ένα δίκτυο οργανισμών που συμμετέχουν σε διάφορες διαδικασίες και δραστηριότητες με στόχο τη διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών στον τελικό καταναλωτή (Stadtler, 2008). Η διοίκηση της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί τη διαχείριση της ροής αγαθών και υπηρεσιών και περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες που μετατρέπουν τις πρώτες ύλες σε τελικά προϊόντα. Η διοίκηση της εφοδιαστικής αλυσίδας περιλαμβάνει τον έλεγχο όλων των σταδίων από την παραγωγή ως την κατανάλωση και την διαχείριση των επιμέρους στόχων των εμπλεκομένων μερών. Η διοίκηση των εφοδιαστικών αλυσίδων περιλαμβάνει ακόμα τον σχεδιασμό των λειτουργιών που λαμβάνουν χώρα όπως επίσης και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων (Ivanov et al., 2016).

Η αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση εφοδιαστικής αλυσίδας, αφού τα προϊόντα που εμπλέκονται στις διεργασίες της χαρακτηρίζονται από ευαισθησία και τρωτότητα σε εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η υγρασία (Pérez Mesa et al., 2020). Επιπλέον, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των αγροδιατροφικών προϊόντων είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαφυλάσσονται, αφού επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την τελική τους αξία. Επιπλέον, η σπατάλη αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό αλλά και επίκαιρο λόγο ανησυχίας στην εφοδιαστική αλυσίδα αγροδιατροφικών προϊόντων.

Η αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα περιλαμβάνει διαφορετικούς παράγοντες και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές αγορές και προσφέρουν ποικιλία προϊόντων διατροφής: γεωργική παραγωγή, εκτροφή ζώων, επεξεργασία τροφίμων, χονδρική πώληση τροφίμων, λιανική πώληση τροφίμων και τροφοδοσία τροφίμων.

Τα βασικά στάδια μίας αγροδιατροφικής αλυσίδας δε διαφέρουν ιδιαίτερα σε σχέση με τις υπόλοιπες εφοδιαστικές αλυσίδες, όπως απεικονίζεται και στο Σχήμα 1. Αυτό το οποίο διαφοροποιεί την αγροδιατροφική αλυσίδα, είναι το είδος των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα και τα εξειδικευμένα κριτήρια τα οποία πρέπει να πληρούνται σε κάθε ένα από τα στάδια.

 

Σχήμα 1: Τα βασικά στάδια της αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας.

 

Στην αγροδιατροφική εφοδιαστική αλυσίδα συμμετέχουν άτομα και επιχειρήσεις από τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Το γεγονός αυτό κάνει τη διοίκηση μίας αγροδιατροφικής εφοδιαστικής αλυσίδας πιο πολύπλοκη, αφού πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διαφορετικοί παράγοντες σε κάθε στάδιο.

Οι αγροδιατροφικές εφοδιαστικές αλυσίδες μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής (Smith, 2008):

• Τοπικές: Είναι μικρής απόστασης, μικρής κλίμακας, που περιλαμβάνουν γενικά μεσαίες/μικρές εταιρείες και παραδοσιακά προϊόντα. Είναι κατάλληλες για φρέσκα, ευπαθή προϊόντα που απαιτούν πολύ μικρό χρόνο από το χωράφι μέχρι το τραπέζι.
• Συντήρησης: Μέσω μιας ποικιλίας τεχνικών συντήρησης (κονσερβοποίηση, παστερίωση, κατάψυξη, ψύξη, ελεγχόμενη ατμόσφαιρα κ.λπ.), τα τρόφιμα μπορούν να αποθηκευτούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις. Λειτουργούν γενικά σε μεγάλη κλίμακα και περιλαμβάνουν μεγάλους οργανισμούς.
• Μεταποίησης: Περιλαμβάνουν επεξεργασμένα τρόφιμα, συχνά μέσω μεγάλης κλίμακας, βιομηχανοποιημένων διεργασιών, που χρησιμοποιούν μια ποικιλία συστατικών που προέρχονται από πολλαπλές πηγές, από διάφορα γεωγραφικά σημεία. Τα δίκτυα εφοδιασμού είναι συνήθως πολύπλοκα και δυναμικά.
• Εμπορευμάτων: Τα απλά διατηρημένα τρόφιμα (π.χ. καφές, σιτάρι) ορίζονται από τυπικές προδιαγραφές παγκοσμίως και μεταφέρονται συχνά χύδην. Χαρακτηρίζονται από εύκολη μεταφορά και απλή αποθήκευση και διαπραγματεύονται σε παγκόσμια κλίμακα σύμφωνα με τις τιμές της αγοράς.